Dược liệu xuyên khung

Trong con người, cái đầu được coi là bộ phận cao nhất, như vòm trời. Vị thuốc này chuyên trị các chứng về đầu, não, do đó có tên (khung: cao, cùng: chỗ cuối cùng). Tên xuyên khung vì vị thuốc nguồn gốc ở tỉnh Tứ Xuyên. Hiện đã di thực được vào nước ta.

Cây xuyên khung

Tên tiếng Việt: Xuyên khung, Sang sông (Hmông), Khung cùng

Tên khoa học: Ligusticum wallichii Franch.

Mô tả cây

Xuyên khung là một cây thuộc thảo, sống lâu năm, thân mọc thẳng trong ruột rỗng, mặt ngoài có đường gân dọc nổi rõ. Lá mọc so le, kép 3 lần, cuống lá dài 9-17cm, phía dưới ôm lấy thân, 3 đến 5 đôi lá chét, cuống lá chét dài, phiến lá chét rách sâu, khi vò có mùi thơm.

Hoa mọc thành tán kép, cuống tán phụ ngắn chừng 1cm, hoa nhỏ, màu trắng. Quả bế, hình trứng. Mùa hoa quả: tháng 8-10.

Bộ phận dùng: Thân rễ.

Phân bố, thu hái và chế biến

Xuyên khung chủ yếu được trồng tại tỉnh Tứ Xuyên, còn mọc ở Vân Nam, Quý Châu (Trung Quốc). Xuyên khung được di thực vào nước ta và được trồng tại Trại thuốc Sapa (Viện dược liệu).

Cây ưa những nơi cao, ưa đất tốt, nhiều mùn, có pha cát. Trồng bằng mắt cắt ở thân ra, mỗi bên mắt để chừng 1cm. Có thể trồng bằng mẩu thân rễ, nhưng trồng bằng mắt thì củ có hình khối tròn. Mùa trồng tốt nhất là cuối xuân, nếu trồng muộn quá, cây chưa kịp tốt và khỏe trước mùa đông tới. Cây trồng sau hai năm mới bắt đầu thu hoạch.

Bộ phận dùng: Thân rễ thu hái lúc mấu của thân phình to ra, loại bỏ đất cát, phơi nắng, sấy nhẹ cho đến khô hẳng rồi loại bỏ rễ con.

Thành phần hoá học

• Theo Kha Vinh Đường và Tăng Quảng Phương, 1957 (Hoá học báo, 23 (4): 246- 249) thì trong xuyên khung Ligusticum wallichii có chứa 4 chất chủ yếu sau đây:
• Một ancaloit dễ bay hơi, công thức C27H37N3
• Một axit C10H10O4 với tỷ lệ chừng 0,02 gần giống axit ferulic trong cây A nguỳ (Ferula asa-foetida L.
• Một chất có tính chất phenola với công thức C24H46O4 hoặc C23H44O4, độ chảy 108°C.
• Một chất trung tính có công thức C26H28O4, độ chảy 98°C.

Công dụng và liều dùng

Theo tài liệu cổ, xuyên khung có vị cay, tính ôn, vào 3 kinh can, đởm, và tâm bào. Có tác dụng đuổi phong, giảm đau, lý khí hoạt huyết dùng chữa kinh nguyệt không đều, đầu nhức mắt hoa, ngực bụng đầy trướng, bán thân bất toại, chân tay co quắp, ung thư.

• Xuyên khung là một vị thuốc hay được dùng chữa những triệu chứng nhức đầu, hoa mắt, huyết áp cao, phụ nữ sau khi sinh nở bị rong huyết mãi không ngừng.
• Còn dùng trong những trường hợp đau dạ dày hay đau đớn khác và kinh nguyệt không đều.
• Ngày dùng 3-6g dưới dạng thuốc sác, thuốc bột hay ngâm rượu.

Cấm kị:

Các bệnh không dùng xuyên khung: Bệnh thượng thực hạ hư, âm hư hỏa vượng, biểu hiện: nôn mửa, ho, mồ hôi trộm, họng và miệng khô, sốt… Khí thăng, đờm suyễn, đầy bụng, tỳ hư, ăn ít.

Các vị thuốc không phối hợp với xuyên khung: Hoàng kỳ, Sơn thù, Lang độc, Tiêu thạch, Hoạt thạch, Hoàng liên…

Đơn thuốc có xuyên khung

• Thuốc chữa nhức đầu, chóng mặt: Xuyên khung 3g, tế tân 2g, hương phụ 3g, nước 300ml, sắc còn 100ml. Chia 3 lần uống trong ngày.
• Đơn thuốc chữa thiên đầu thống, ngạt mũi, mắt mờ: Xuyên khung 12g, kinh giới 12g, bạc hà 24g, phòng phong 4g, tế tân 3g, khương hoạt 6g, bạch chỉ 6g. Các vị trên tán nhỏ, ngày uống hai lần, mỗi lần uống 6g bột, dùng nước chè mà chiêu thuốc.
• Độc vị xuyên khung tán chữa thiên đầu thống, phụ nữ sau khi đẻ nhức đầu: Xuyên khung tán nhỏ. Dùng nước chè chiêu thuốc. Ngày uống hai lần, mỗi lần uống 4 đến 6g.
• Bài thuốc có tác dụng trợ dương, ích khí, giải biểu: Hoàng kỳ 8g, Nhân sâm 4g, Quế chi 4g, Thược dược 4g, Cam thảo 2g, Thục Phụ tử 4g, Tế tân 4g, Khương hoạt 4g, Phòng phong 4g, Xuyên khung 4g, Gừng nướng 4g, Đại táo 2g. Cách dùng: sắc uống.
• Chữa thiếu máu: Xuyên khung 8g, thục địa 16g, bạch thược, đương quy, cao ban long, ký tử, mỗi vị 12g, a giao 8g. Sắc uống ngày một thang.
• Chữa đau dây thần kinh hông do lạnh: Xuyên khung, độc hoạt, uy linh tiên, đan sâm, tang ký sinh, ngưu tất, mỗi vị 12g; phòng phong, quế chi, tế tân, chỉ xác, trần bì, mỗi vị 8g. Sắc ngày một thang.

Đóng gói:

• Khối lượng tịnh: 500g
• Sản phẩm Sấy Khô được chọn lựa từ 100% nguyên liệu tuyển chọn. Đảm bảo đủ dưỡng chất, an toàn vệ sinh thực phẩm, không hóa chất độc hại. Và đặc biệt sản phẩm không chứa phẩm màu hoàn toàn tự nhiên.

Bảo quản:

• Bảo quản nơi khô ráo và thoáng mát
• Buộc chặt miệng túi kín sau khi dùng
• Sử dụng trong 06 tháng sau khi mở túi, ngưng sử dụng sản phẩm khi có dấu hiệu ẩm mốc, đổi màu.

Xuất xứ:

• Tại Việt Nam

Phân phối bởi:

Công ty OTV Hitech Liên hệ ngay để được tư vấn và đặt hàng.